試論台文現代化的重要性

Chin-chōe lâng kóng Tâi-gí, siá Tâi-bûn, tān-sī in khiok-sī chí-tùi 「gia̍t-thek-á ōe」 ia̍h-sī 「kó͘-ngá ê Tâi-gí」ū hèng-chhù.

許多人講台語，寫台文，讓他們感興趣的卻只是「台語中的諺語」或者是「台語中的古雅」。

Siàu-liân-lâng Tâi-gí bōe lián-tńg, in o̍h Tâi-gí siōng-ū hèng-chhù ê sī 「gia̍t-thek-á ōe」; in-ūi Tâi-gí ê 「gia̍t-thek-á ōe」sī seng-bîn ê seⁿ-o̍ah tì-hūi, i ê su-ûi kah Hôa-gí bô-kâng; mā in-ūi án-ni, tn̂g-kî sú-iōng Hôa-gí ê lâng chū-jiân kám-kak 「gia̍t-thek-á ōe」chin chhù-bī. Che tio̍h chhin-chhiūⁿ lán chhut-kok chhit-thô, khòaⁿ--tio̍h ke-á-lō͘, kok-chióng kiàn-tio̍k-bu̍t, ke-lō͘-piáu-ián-chiá (street performer), lóng ē kám-kak hèng-chhih-chhih, in-ūi che-sī tùi thaⁿ-jîn ê bûn-hòa ê thé-giām--ah! Tōa-to-sò͘ ê siàu-liân-pòe lóng sī tī Hôa-gí ê khôan-kéng lāi pī kàu-io̍k tōa-hàn--ê, só͘-í-jiân, in tùi Tâi-gí ê bûn-hòa seⁿ-hūn, tong in chiap-chhiok--tio̍h「gia̍t-thek-á ōe」ê sî, lân-bián tio̍h-sī chi̍t-chūn bûn-hòa-chhiong-kek (culture shock).

後生小子不諳台語，他們學台語往往最感興趣的是「諺語」；因為台語中的諺語，本身就是從先民生活中出現的，它的思維不同於華語；也因為這個不同處，慣於使用華語而不諳台語者自然會覺得有趣。就好比我們出國旅遊，看到什麼街道，建築物，街頭藝人，都會興味盎然，因為這是對「它者」文化的體驗啊！後生小子多半是在充滿華語的環境下被教育成長的，是以，他們對台語文化陌生，當他們接觸到這個陌生文化的特徵時 - 以諺語來表現 - 難免就是一陣文化衝擊（culture shock）。

Tâi-gí ū peh-siaⁿ (tē-jī-siaⁿ kah tē-la̍k-siaⁿ tī tōa-pō͘-hūn ê khiuⁿ-kháu sī kāng-khóan--ê), che sī tōa-to-sò͘ ê lâng lóng chai-iáⁿ ê tāi-chì, ia̍h in-ūi án-ni, ū chin-chōe-lâng ài-iōng Tâi-gí lâi tha̍k Tiong-kok ê kó͘-si, lâi piáu-hiān Hôa-gí lāi-té só͘ bô ê lô-siaⁿ kah ji̍p-siaⁿ. Tong-jîn--lo̍h, Tâi-gí ê 「kó͘」hō͘ chi̍t-kóa lâng kám-kak chin kiau-ngō͘ - kó͘-chá-ê-mih khah hó - chhù-lāi nā-ū khióng-liông ê hòa-chio̍h mā-ē kāng-khóan kiau-ngō͘.

台語有八個音（第二音，第六音在多數地方的腔調裡是相同的），這是普遍被知道的事實，也因此，有許多人喜歡以台語吟誦中國古詩詞，表現華語中所缺乏的濁音，入聲。當然啦，台語的「古」讓許多人心中產生一種驕傲 - 古老的比較好 - 家中如果有恐龍化石的話也會有同樣的驕傲感。

Í-siōng nn̄g-chiòng chêng-hêng - mā-ū khó-lêng sī chin-chōe lâng tùi Tâi-gí ê khòaⁿ-hoat - tùi Tâi-bûn ê thui-sak khióng-kiaⁿ sī chi̍t-chiòng chó͘-gāi. Kán-tan-kóng, tùi「gia̍t-thek-á ōe」ū hèng-chhù ê lâng, kan-taⁿ siuⁿ-beh o̍h thiaⁿ kah kóng, tùi siá Tâi-bûn bô-hèng-thâu. Chiong Tâi-gí tòng-chò kó͘-tóng pó-pòe ê lâng, lân-bián chiong Tâi-gí khòaⁿ-chòe Ē-mn̂g-ōe ia̍h-sī Ho-lo-ōe. Chit-khóan khòaⁿ-hoat, ôan-chôan bô chù-ì--tio̍h tī Tâi-ôan ê Tâi-gí sù-iōng-chiá, tn̂g-kî chham pa̍t-ê cho̍k-kûn chiap-chhiok chō-sêng ê bûn-hòa thàu-lām, í-ki̍p sì-kho͘-lìn-tńg thôan-lâi Tâi-ôan ê bûn-hòa. Keng-kòe ê le̍k-sú bô-kâng, bûn-hòa/gū-giân ê kái-piàn mā-ē bô-kâng. Nā-sī kan-taⁿ beh hèng Tâi-gí kó͘-ngá ê ko͘-bī, chiong Tâi-gí tòng-chò kó͘-tóng pó-pòe, án-ni chí-sī hō͘ Tâi-gí piàn-chò o̍ah-thiàu-thiàu ê khiong-si! In-ūi, kó͘-ngá ê Tâi-gí, soah bô-hoat-tō͘ iōng-lâi 「kóng」「siá」hiān-tāi-lâng ê seng-o̍ah; 「kóng」Tâi-gí kan-taⁿ iōng-lâi chham a-kong a-má kau-thong, 「siá」Tâi-gí kan-taⁿ ē-tàng iōng-lâi siá bûn-ha̍k ia̍h-sī kán-tan ê lūn-su̍t. Án-ni ê Tâi-gí khiàm-khoat si̍t-iōng-sèng, i ê chiam-chiam hō͘ siā-hōe thâi-tiāu, lo̍h-bóe, Tâi-gí/Tâi-bûn kan-taⁿ ē-tàng khǹg-tī ha̍k-īⁿ lāi-tē hông gian-kiù!

 

以上兩種常見的情況 - 也可能是很多人對台語的見解 - 對台文的推展恐怕是負面的阻力。簡言之，對台語諺語有興趣的人，泰半只想學會聽跟說，對寫台文恐怕興趣缺缺。而把台語當成古董寶貝者，難免把台語等同於廈門話，河洛話，而忽略文化進展的過程中，在台灣的台語使用族群與其他族群接觸而產生的文化採借，以及台灣地理位置特殊而接收了來自四面八方的文化傳播。歷史脈絡不同，文化/語言的變遷軌跡也會不同，如果一味的把台語的古雅高舉，把台語當成古董寶貝，這恐怕只是讓台語變成活跳跳的殭屍罷了！因為，「說」「寫」古雅的台語，卻無法用來「說」「寫」當代人的生活。「說」台語只能用來跟阿公阿媽溝通，「寫」台語只能用來寫文學性的或是簡單的論述；這樣的台語將會因為缺乏實用性而逐漸被淘汰，最後，台語/台文就只能擺在學院內供人研究了！